Laos dünya üzerinde kişi başına düşen bomba miktarı hesaplandığında en fazla bomba atılan ülke. 1964-1973 yılları arasında Vietnam Savaşı sırasında 2 milyon ton bomba atılmış. Bu da 10 yıl boyunca her 8 dakikada bir bomba atılmasına denk geliyor. Üstelik ABD bir dolu da patlamamış bomba bırakmış. Patlamamış bombalara UXO (unexploded ordnance) deniyor. Savaştan sonra 80 milyon tane UXO kalmış Laos’ta. Sadece savaştan sonra 20.000 kişinin ölümüne veya yaralanmasına sebep olmuş. Bu da ülke genelinde binlerce kolu bacağı kopmuş insan anlamına geliyor. Pirinç tarlasında yürürken birden bomba patlamasıyla karşılaşabiliyorlar. Veya çocuklar parlak metal top bulduklarını sanıyorlar fakat bomba çıkıyor!! Yani aslında bir nevi Laos’ta savaş devam ediyor.
Şu an bu bombalar temizleniyor. Yılda sadece 40 km2’lik bir alan temizlenebiliyor, etkilenen alan 87.000 km2. COPE (Cooperative Orthotic and Prosthetic Enterprise) diye bir organizasyon da özellikle UXO patlaması dolayısıyla veya başka sebeplerle (çocuk felci vs) uzuv kaybı yaşayan kişilere uygun protez üretip onların tekrar hayata katılmasını sağlıyor.
Biz de Cope’un Vientiane’daki merkezini gezip hem savaş hakkında hem de çalışmaları hakkında bilgi alıyoruz. Cope bağışlarla çalışan bir organizasyon. Dükkanından ürün alarak veya nakit olarak bağış yapmak mümkün. Web siteleri üzerinden de bağış kabul ediyorlar.
Uzuuun yıllar boyunca savaşmaları ve bombaların süregelen etkileri ülkeyi iyice fakirleştirmiş. Kore ve Japonya başta olmak üzere pek çok ülkeden destek alıyor Laos. Maddi desteklerin yanında meslek edindirmeye yönelik çalışmalarda da destek oluyor bu ülkeler. Kadınlara dokuma ve batik öğreten bir okulu ziyaret ettik. Burada dokuma, ip boyama ve batik yapılıyor. Kadınlar önce bu işlerde eğitiliyor sonra da buradaki tezgahlarda çalışmaya başlıyorlar. Ziyaretciler de bu kurslara katılabiliyor.
Ben batik boyamayı tercih ettim. Tamamen organik bir şekilde boyaları hazırlıyorlar. Renklerine göre jackfruit ağacı, soğan kabuğu vs kullanılarak hazırlanıyor boyalar.
Hem batik yaparak eğlenceli bir kaç saat geçiriyorsunuz, hem yaptığınız şal sizin oluyor, hem de okula bağışta bulunmuş oluyorsunuz…
Vientiane’deki son aktivitemiz de Buddha Park. Tayland sınır kapısının hemen yakınlarında yer alıyor. 114 numaralı otobüsle ucuz bir şekilde gidilebiliyor. Bunleua Sulilat adlı heykeltraş tarafından 1958 yılında yapımına başlanmış. Bunleua daha sonra rejim değişikliğinden dolayı Tayland’a kaçıp benzeri bir parkı sınırın öbür tarafına da yapmış. Mekong Nehri’nin iki yanında birbirine benzer bu parkları gezmek mümkün.
Aşağıdaki resimlerden ilki Ay’ı yiyen bir kurbağayı ikincisi de cennet ve cehennemi anlatan dev bir balkabağının girişini gösteriyor.
Vientiane’da daha da vaktiniz varsa pazarları gezebilirsiniz. Aşağıdaki pazar Mekong kenarında.
Bu pazar da otogar yolunda, kaldırımda. Çok acayip otlar ve kökler satıyorlar. Büyü malzemesi gibi..
Vientiane’den bu kadar… Kuzeye, Vang Vieng’e doğru yola çıkıyoruz.
Gülen